Gezegenin oluştuğu birincil dönemlerde atmosferde oksijen yoktu. Bilim insanları bu gazın ama 2,4 milyar sene değin önce oluşmaya başladığını belirtiyor.
Atmosferde oksijenin ortaya çıkması “Büyük Oksidasyon Olayı” olarak adlandırılıyor. Bu ise gezegenin başına gelen en kayda değer olaylardan biri olmuştur. Zira oksijen olmasaydı yeryüzünde bugün gördüğümüz canlılar da olmayacaktı.
Oksijen nasıl oluştu?
Yıllar her tarafında bilim insanları ilk oksijenin nasıl ortaya çıktığını araştırdı. Uzun zaman, soluduğumuz havanın oluşmasında canlıların rolü olduğunu düşündüler.
Ama herhangi bir canlı yok. Son veriler doğruysa, Büyük Oksidasyon Olayından hemen önce yaşamın kendisi büyük bir başkalaşım geçiriyordu. Olayları anlamada bu evrimsel sıçrama önemli olabilir.
4,5 milyar yıl önce oluşan dünyamız, Büyük Oksidasyon Olayı sırasında 2 milyar yaşındaydı. Üzerinde tek hücresel canlılar yaşıyordu.
Dünyada yaşamın ne vakit başladığını tamamiyle bilmiyoruz, ama bu mikroorganizmaların bilinen en eski fosilleri 3,5 milyar öncesine dayanıyor. Bu ise yeryüzünde yaşamın Büyük Oksidasyon Olayından asgari bir milyar yıl önce başlamış olduğu anlamına geliyor.
Siyanobakterinin rolü
Bu kolay canlıların Büyük Oksidasyon Olayında rolü olduğu düşünülüyor. Özelliklesiyanobakteri adı verilen, bazen göllerin ve denizlerin üzerinde mavi-yeşil bir tabaka yaratıcı mikroskobik organizmaların.
Bu organizmalar birincil ortaya çıktıklarında, güneşten aldıkları enerjiyle su ve karbondioksitten şeker yapmanın yolunu bulmuştu. Yani fotosentez yapıyorlardı. Bugün tüm yeşil bitkiler bu şekilde besleniyor.
Fotosentez ardından atık ürün olarak oluşan oksijen bakterinin işine yaramadığından havaya bırakılır. İşte siyanobakterinin havaya oksijen salması sonucu Büyük Oksidasyon Olayı gerçekleşmiştir.
Ancak bu, olayın neden ve ne vakit gerçekleştiğini açıklamıyor. Siyanobakteri Büyük Oksidasyon Olayından fazla önce ortaya çıkmıştı. Uzmanlar onun yeryüzündeki birincil organizmalar arasında olduğuna inanıyor. Geçmişini 3,5 milyar yıl öncesine dayandıranlar var.
Çok hücre bakteri
Modern siyanobakterinin daha da garip özellikleri bulunuyor. Bakterilerin birçok tek gözenekli olan iken siyanobakteri çok gözenekli olan ve ipliksi bir yapıya sahiptir.
Ayrıca birçok, özel işlevleri olan ve bölünme yeteneğini kaybeden hücreler de üretir. Bazıları, canlılarda adale, sinir, kan hücresi gibi özel hücrelerin başlangıcının burada yattığına inanıyor.
Çok gözenekli olan canlıların kökeni ise 2,5 milyar yıl öncesine, Büyük Oksidasyon Olayından önceye dayandırılıyor.
Nedeni ne olursa olsun, oksidasyon gezegende gerçekleşen en manâlı olaylardan biridir. Başlangıçta birçok bakteri için ölüm nedeni olan oksidasyon uzun vadede bambaşka canlı türlerinin, öbür yaşam biçimlerinin gelişmesine olanak sağladı. Canlılar tepkimeli bir gaz olan oksijeni güç kaynağı olarak kullanmaya başladı.
Oksijen soluyan organizmalar daha etkin ve daha büyük ayla gelir. Böylece siyanobakteriden tümör ve hayvanlar, süngerler, solucanlar, balık ve nihayet insanın evrimi gerçekleşti.
Kısacası, siyanobakteri hakkındaki iddialar dürüst ise karışık canlıların ortaya çıkması onların baştan sona olmuştur denebilir.
Kaynak
http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/12/151230_vert_ear_dunyada_oksijen
Başlığı Kapat Kodları GösterKodları Kapar Emojileri GösterEmojileri Kapar